Flebologie
Onze belofte: uw welzijn
Wij willen de introductie in de compressietherapie voor u zo eenvoudig mogelijk maken. Waar moet ik rekening mee houden? Hoe trek ik mijn therapeutische elastische kousen correct aan en hoe onderhoud ik deze? Welke hulpmiddelen maken het aantrekken van de kousen eenvoudiger? Wij proberen hier een antwoord te geven op veel van uw vragen – voor een leven in beweging!
Kennis over aderen
Flebologie
Onder flebologie verstaan we de leer van de ziekten van de aderen (Grieks phlebos = ader, bloedvat). Volgens een onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) behoren vaataandoeningen tot de ziekten die zich wereldwijd het meest voordoen. Vaataandoeningen in de benen behoren tot de oudst gedocumenteerde ziekten van de mensheid. De verschijnselen zijn zeer verschillend, maar slechts zeer weinig mensen zijn volledig symptoomvrij.
Soms uiten aderaandoeningen zich alleen maar door lichte symptomen, zoals een zwaar gevoel in de benen, maar soms lijden de patiënten aan ernstig falen van de aderfuncties met ernstige beperkingen. Vaak ontstaan er problemen door onwetendheid over de werking van ons lichaam en die wellicht te voorkomen waren geweest. Vaataandoeningen moeten beslist serieus worden genomen en indien mogelijk al bij de eerste tekenen, zoals bezemreis, worden herkend en behandeld.
Goed om te weten
- Per minuut wordt er 5 liter bloed door het lichaam gepompt
- 65% van het totale bloedvolume van het lichaam bevindt zich in de aderen
- De diepe beenaderen transporteren 90% van de dagelijkse 4500 liter bloed uit de benen terug naar het hart, de oppervlakkige beenaderen 10%
- De belangrijkste oppervlakkige beenaderen zijn: vena saphena magna en vena saphena parva
Beenaderen
De bloedsomloop van ons lichaam is zeer complex en iedereen weet dat het hart de motor achter de bloedsomloop is. Dat ook de beenaderen elke dag topprestaties moeten leveren voor ons lichaam, is minder bekend. De aderen in de benen moeten het bloed van de diepste plek in het lichaam terug naar het hart pompen, tegen de zwaartekracht in en zonder pauze – 24 uur per dag, een heel leven lang.
De “spierpomp" van de benen, ook wel de "kuitspierpomp" genoemd, heeft de belangrijkste functie bij het terugtransport van het aderlijke bloed. Door beweging van de benen (bv. tijdens het lopen) worden de spieren in het onderbeen aangespannen en functioneren zo als een natuurlijke pomp die het aderlijk bloed uit de benen weer omhoog naar het hart transporteert.
Door de kleinste veranderingen aan de aderen, bijvoorbeeld door een verwijding, wordt de functie van de aderkleppen beïnvloed en kunnen ze niet meer goed sluiten. Zo kan het gebeuren dat het aderlijk bloed zich ophoopt in de aderen en slechts met vertraging verder stroomt. Deze bloedstuwing wordt in eerste instantie slechts gevoeld als “zware" of “volgelopen" benen. Als deze symptomen niet worden behandeld, kan dit echter leiden tot verdere, zwaarwegende klachten.
Aderaandoeningen
Een slechte werking van de beenaderen ontstaat door een verstoorde bloedstroom en kan in verschillende gradaties optreden: van een geringe beperking, tot een ziekte die levensbedreigend kan worden wanneer ze niet wordt ontdekt.
Spataderen (varices)
De aanleg voor spataderen zit meestal in de familie. De oorzaak van de zwakke aderen is erfelijk. Als u last heeft van spataderen, dan kunt u de uitbreiding ervan beperken of vertragen door middel van een effectieve behandeling, zoals een compressiebehandeling. Genezing door middel van medicijnen is helaas niet mogelijk, maar als aanvulling op andere therapeutische maatregelen kunnen medicijnen wel zinvol zijn.
Onder een spatader (varice) verstaan we een verwijde ader waarin de aderkleppen slecht functioneren.
Het bloed kan niet meer optimaal terug naar het hart worden getransporteerd. Door de zwaartekracht hoopt het zich op in de benen en veroorzaakt daar een bloedstuwing. De druk in de aderen neemt toe, waardoor de aderwanden meegeven en de aderen “uitdijen”. De verwijde ader krijgt een kronkelige vorm. Dergelijke aderen kunnen ook zichtbaar en voelbaar zijn aan het huidoppervlak.
Spataderen mag u nooit beschouwen als een puur cosmetisch probleem.
Onbehandelde spataderen kunnen ernstige beenklachten en -aandoeningen veroorzaken, zoals aderontstekingen of weefselbeschadigingen. Een vroege herkenning kan helpen om zulke complicaties te vermijden.
Afb. 1 (links): Normale aderen De aderkleppen voorkomen dat het bloed terugstroomt.
Afb. 2 (rechts): Spataderen Het bloed stroomt door de verwijding van de ader ongehinderd door de aderkleppen terug naar de benen.
Goed om te weten
We maken onderscheid tussen twee soorten spataderaandoeningen:
- Primaire varicosis: Ca. 80% van alle spataderaandoeningen. Oorzaak zijn aangeboren zwakke aders een insufficiëntie van de aderkleppen.
- Secundaire varicosis: Ontstaat meestal na een trombose van de beenaderen. Dit is het gevolg van jarenlange overbelasting van de oppervlakkige aderen door bloedstuwing.
Trombose
Een trombose ontstaat door een stollingsstoornis van het bloed. Als het bloed plotseling in het vaatsysteem stolt, dan kan er zich aan de vaatwand een bloedprop (trombus) ontwikkelen. Meestal ontstaat een dergelijke trombus in de aderen – vooral in de diepe beenaderen.
Deze afzettingen vernauwen de vaten en kunnen deze zelfs helemaal afsluiten. Het bloed kan niet meer optimaal door de aderen naar het hart stromen. In dit geval spreken we van een diepe adertrombose.
De symptomen kunnen divers zijn en hoeven zich ook niet allemaal tegelijkertijd voor te doen. Daarom is een diepe adertrombose niet altijd gemakkelijk te herkennen. Let op de volgende signalen.
Voortekenen bij uw benen:
- zwellingen
- pijn bij belasting, vooral tijdens het lopen, staan of zitten
- verkleuring van de huid (rood- of blauwachtig)
- gespannen gevoel
- warm worden van het betreffende been
- plotseling zichtbare aderen aan het oppervlak (bv. een zichtbare ader op het scheenbeen)
Als er een trombus ontstaat in de oppervlakkige aderen, dan heeft dit meestal te maken met een ontsteking. Een symptoom van een oppervlakkige adertrombose kan een verharding of roodkleuring van de betreffende plek zijn. Bovendien kunnen drukpijnen optreden.
Als u vermoedt dat u een van deze voortekenen van trombose heeft, raadpleeg dan beslist een arts! Vaak zijn er bij een beginnende trombose helemaal geen symptomen merkbaar en wordt deze aandoening niet tijdig herkend. Er kan een longembolie ontstaan.
Longembolie
De oorzaak van een longembolie is vaak de verplaatsing van een diepe adertrombose. Een bloedstolsel dat geheel of gedeeltelijk loskomt van de aderwand gaat net zo lang met de bloedstroom mee tot het in nauwere bloedvaten terechtkomt en daar blijft steken.
Via het hart kan de trombus in de long terechtkomen. De longslagader vertakt zich sterk in de long, zodat de diameter steeds kleiner wordt.
Het gevolg is dat het bloedstolsel in een nauwe slagader blijft steken en het bloedvat afsluit. Het betreffende deel van de long krijgt daardoor niet meer voldoende bloed. Als het slechts om een kleine slagader in de long gaat, dan zullen er geen of slechts lichte klachten zijn. Maar als de trombus een groot bloedvat afsluit, dan kan dit levensbedreigend zijn.
Enkele van de belangrijkste symptomen bij een levensgevaarlijke longembolie zijn:
- ademhalingsproblemen
- plotselinge ademnood
- opgeven van slijm met bloed
- hartkloppingen
- plotselinge bewusteloosheid
Wanneer u van een of meer van deze symptomen herkent, ga dan zo snel mogelijk naar uw huisarts!
Ulcus cruris venosum (open been)
De vakterm 'ulcus cruris' wordt gebruikt voor slecht of helemaal niet helende wonden aan het onderbeen of de voet. Deze ontstaan zeer vaak door een jarenlang onbehandelde aderproblemen.
De huidzweren, die zich zeer vaak boven de binnenkant van de enkel manifesteren, ontstaan door een constante, aanhoudende stuwing in de aderen. De bloedvaten zijn hierdoor altijd overbelast en staan sterk onder druk. Het weefsel op de betreffende plekken krijgt nog maar weinig zuurstof en slakstoffen worden onvoldoende afgevoerd. Deze onbalans komt uiteindelijk tot uiting in de huid en het onderliggende weefsel. De huid wordt steeds dunner, totdat er uiteindelijk een open, pijnlijke wond ontstaat.
Risicofactoren
Er is geen eenduidige oorzaak voor vaataandoeningen. Meestal spelen meerdere factoren een rol. Een falende aderfunctie is in het begin vaak te zien door kleine veranderingen van de huid, zoals bezemreis of rode plekken. Wie op zijn lichaam let, zal deze symptomen opmerken en kan mogelijk een ernstigere aandoening voorkomen.
In principe moet u proberen de volgende risicofactoren, die kunnen bijdragen aan het ontstaan van vaataandoeningen, ter verminderen of liefst helemaal te vermijden:
- overgewicht
- te weinig beweging (veel zitten en lang staan)
- nicotine- en alcoholgebruik
- hormonale invloeden (bv. de pil)
- knellende kleding
- extreme warmtetoevoer (te hete baden, sauna, intensief zonnebaden)
- schoenen met hoge hakken
Goed om te weten
Resultaten van de aderstudie van Bonn*:
- Ca. 90% van de volwassen doorsneebevolking toont veranderingen aan het adersysteem
- Slechts minder dan 10% van de bevolking heeft geen tekenen van zwakke aderen
- Ca. 60% heeft in ieder geval bezemreis als teken van zwakke aderen
* Aderstudie van Bonn door de Duitse vereniging voor flebologie van 2003, gehouden onder 3072 mannelijke en vrouwelijke proefpersonen tussen 18-79 jaar. De resultaten van de studie hebben betrekking op de Duitse bevolking.
Zwakte van aderen en bindweefsel
Zeer vaak zijn aderproblemen erfelijk en is de patiënt er al vanaf zijn geboorte mee belast. Bijna altijd komen spataderen ook voor in de generatie van de ouders en grootouders.
De aderwand kan te elastisch en dus al zwak zijn. Dit kan vroegtijdig tot aderverwijding leiden. Deze aangeboren zwakte van het bindweefsel kan helaas niet worden verholpen, maar een verergering kan wel worden tegengegaan door middel van compressie.
Op latere leeftijd wordt het bindweefsel steeds zwakker, de aderwanden geven mee en kunnen “verslappen". Dan is het dus erg belangrijk om uw benen zo goed mogelijk te verzorgen en uw aderen te ondersteunen.
Vrouwen hebben vaker last van zwakke aderen dan mannen. Daarom moeten ze al op jonge leeftijd letten op de gezondheid van hun aderen. Het dragen van schoenen met hoge hakken, bijvoorbeeld, belemmert de beweging van het spronggewricht. Hierdoor wordt de spierpomp negatief beïnvloed en stroomt het bloed terug.
Door hormonale invloeden, bijvoorbeeld door gebruik van de pil of tijdens een zwangerschap, hebben vrouwen ook een verhoogd risico op aderaandoeningen.
De zwangerschap: Het lichaam in uitzonderingstoestand
Tijdens de zwangerschap levert het lichaam van een vrouw topprestaties. Tot aan de geboorte van het kind neemt het bloedvolume van de moeder met ca. 30-40% toe. Dit betekent hard werken voor de aderen.
Door de hormonen die vrijkomen in het lichaam worden de bindweefsels ook nog eens zachter om de lichaam voor te bereiden op de komende veranderingen. Dit heeft ook tot gevolg dat de aderwanden elastischer worden en minder spanning hebben.
Bovendien drukt de groeiende baarmoeder op de onderste holle ader (vena cava). Dit is de grootste ader in het lichaam die het bloed verzamelt van de benen, delen van het bekken en de buikorganen. De terugtransport van het aderlijk bloed uit de benen verloopt moeilijker en het risico op bezemreis of spataderen neemt toe.
Daarom wordt zwangere vrouwen aangeraden om dit risico te verminderen door middel van beweging en regelmatige gymnastiek. Juist in de zomer klagen veel zwangere vrouwen over “dikke benen". Gun uzelf dus af en toe een pauze om uw benen omhoog te leggen. Uw lichaam zal u dankbaar zijn.
Ontspanning en ontlasting voor zware en gezwollen benen is ook te bewerkstelligen met behulp van compressiekousen. Deze kunt u de hele zwangerschap door dragen en u kunt er al vroeg in de zwangerschap mee beginnen. Zo kunt u volop genieten van uw zwangerschapstijd!
Lange reizen: zware tijd voor uw benen
Wanneer u vaak lange reizen maakt, dan kent u wellicht het gevoel van volgelopen en zware benen. Het is niet alleen onaangenaam, maar kan beslist ook gevaarlijk voor u worden.
Er kan dan een reistrombose ontstaan, ook wel “Economy-Class”-syndroom genoemd.
Tijdens een reis lange tijd op een krappe plek zitten met de benen in dezelfde houding en te weinig beweging kan gevaarlijk zijn, vooral voor mensen die tot een risicogroep behoren. Er kan zich vloeistof in de benen ophopen dat door de druk op het weefsel de terugstroming van het bloed belemmert. In zeldzame gevallen ontstaat er een bloedstolsel aan de wand van een ader, waardoor het bloedvat verstopt: een trombus.
Tot de risicogroepen voor reistrombose behoren onder andere: ouderen, mensen met overgewicht, mensen die al eerder een trombose of embolie hebben gehad, zwangere vrouwen, mensen met spataderen of een andere vaataandoening, evenals mensen met een erfelijke stollingsziekte.
Zowel voor vrouwen als voor mannen is het raadzaam om tijdens een langere reis compressiekousen te dragen die de aderen ontlasten en de ophoping van vloeistoffen kunnen voorkomen. Een kniekous kan al weldadig zijn. Bovendien moet u tijdens de reis steeds blijven bewegen en voldoende drinken.
Symptomen
We kunnen de symptomen van een mogelijke vaataandoening verdelen in innerlijk waarneembare en uiterlijk zichtbare symptomen. Aan de volgende punten kunt u herkennen of u mogelijk aderproblemen heeft. Wanneer u van een of meer tekenen van aderfalen bij uzelf waarneemt, moet u een arts raadplegen.
Uiterlijk zichtbare symptomen
- Zwellingen, vooral bij de enkels en de voeten
- Bezemrijs
- Spataderen
- Rode vlekken of andere huidverkleuringen
- Droge, dunne huid boven de betreffende aderen
- Huidzweren bij de enkels
Innerlijk waarneembare symptomen
- Vermoeide, zware of pijnlijke benen
- 's Nachts kramp in de kuiten
- Trekkende of stekende pijn in de kuiten
- Kriebelend of brandend gevoel
- Drukpijn / Gespannen gevoel
Therapie
Als u veranderingen aan uw aderen ontdekt, dan is het altijd belangrijk om een arts te raadplegen. Uw arts zal een uitvoerig onderzoek uitvoeren en u informeren over geschikte behandelingsmethoden. Wij kunnen hier slechts de meest gangbare behandelingsmethoden uitleggen, maar andere mogelijke behandelingen moet u met uw arts bespreken. Genezing van vaataandoeningen met uitsluitend geneesmiddelen is niet mogelijk. Geneesmiddelen kunnen wel een zinvolle aanvulling zijn op een behandeling.
Compressietherapie
Compressietherapie is een belangrijke bouwsteen en vaak de eerste keuze bij de behandeling van vaataandoeningen. Reeds bestaande bezemreis of spataderen kunnen door middel van compressie niet meer ongedaan gemaakt worden, maar het is wel mogelijk om verergering tegen te gaan. Bij alle reeds gevorderde ziektestadia is een consequente compressietherapie onmisbaar.
Compressiekousen hebben een optimaal drukverloop, dat van onder naar boven steeds geringer wordt. Hierdoor wordt de terugstroming van het bloed ondersteund, want de druk van buiten op de verwijde vaten vernauwt de doorsnede van de ader en stimuleert de prestaties van de spierpomp. De aderkleppen kunnen weer beter sluiten. Een bloedstuwing in de benen neemt af en kan bij intacte aderkleppen zelfs helemaal worden voorkomen. De bloedstroom naar het hart is daardoor beter.
Ook bij reeds ernstige ziektebeelden ondersteunt compressie de behandeling. De klachten bij een trombose kunnen worden verzacht en de frequentie en ernst van chronisch aderfalen kan worden verminderd.
Als u een beroep uitoefent waarbij u veel staat of zit, dan zijn compressiekousen een weldaad voor uw benen en tegelijkertijd een voorzorgsmaatregel tegen vaataandoeningen. U zult duidelijk merken dat uw benen worden ontlast.
Uw arts zal de juist compressieklasse voor u voorschrijven, want afhankelijk van de verschijnselen en het toepassingsgebied zijn er drie verschillende druksterktes verkrijgbaar (van lichte tot sterke compressie). Bij een compressietherapie is het zeer belangrijk dat u de kousen consequent draagt en dat ze precies passen.
Daarom worden uw benen in de speciaalzaak opgemeten, zodat u weet of er een passende maat verkrijgbaar is of dat u een kous op maat moet laten maken.
Natuurlijk speelt ook het uiterlijk een rol. Moderne compressiekousen zijn niet alleen een ondersteuning voor uw benen, ze zien er ook geweldig uit en zijn aangenaam te dragen – zowel voor vrouwen als mannen!
Er zijn veel variaties verkrijgbaar, variërend van kniekous tot panty. Bovendien is er een grote kleurkeuze, zodat u perfecte combinaties kunt maken.
Wegspuiten van spataderen (sclerotherapie)
Sclerotherapie wordt aangeraden om bezemreis of kleine spataderen voorzichtig te verwijderen. Deze behandelingsmethode geldt als zeer veilig met weinig bijwerkingen. Wel zijn er meestal meerdere behandelingen nodig.
Een irriterende stof wordt gericht in de verwijde aderen gespoten. Hierdoor wordt de aderwand kunstmatig geprikkeld en gaat ontsteken. Het gevolg is dat de aderen van binnen verkleven en zich zo sluiten. Het lichaam bouwt deze dan binnen enkele weken zonder littekens af. Omdat de aanleg voor spataderen niet verdwijnt, is het noodzakelijk om het wegspuiten om de één à twee jaar te herhalen.
Stripping
Grotere spataderen worden in de regel operatief behandeld. De meest gebruikte methode is stripping. Bij stripping wordt de ader zo afgebonden, dat er geen bloed meer vanaf de diepe aderen naar het oppervlakkige adersysteem kan stromen en zich daar kan ophopen.
Vervolgens wordt de ader onder de spatader doorgesneden. Het defecte stuk wordt met behulp van een sonde door een snee in de lies uit het been verwijderd. Gezonde adersegmenten worden normaal gesproken in het been gelaten.
Na enige tijd kan er zich opnieuw een spatader vormen, maar meestal niet in die mate als voor de operatie.
Wat u zelf kunt doen
Om de gezondheid van uw aderen positief te ondersteunen en aderaandoeningen te voorkomen, zijn er veel dingen die u zelf kunt doen.
Wist u dit al? Uw lichaam is erop gebouwd om elke dag 30 km te lopen. Hoeveel kilometer loopt u dagelijks? Natuurlijk verwacht niemand dat u elke dag een halve marathon loopt. Maar ook kleine stapjes dragen bij aan uw gezondheid.
Probeer vooral te letten op de vermijdbare risicofactoren. U kunt echter niet alleen risico's verminderen of voorkomen, maar ook zelf actief iets doen.
Neem eens de trap in plaats van de lift, of de fiets in plaats van de auto.
Sporten die het uithoudingsvermogen versterken, zoals zwemmen, fietsen, nordic walken of joggen, zijn ideaal voor het versterken van de spierpomp. Uw lichaam zal u dankbaar zijn!
Sla uw benen liefst niet over elkaar, want dit knelt de aderen in de knieholte af en belemmert de bloedcirculatie. In plaats hiervan kunt u beter alleen uw voeten over elkaar kruisen als u zit.
Gezonde voeding is cruciaal, want elke kilo te veel vormt een extra belasting voor uw lichaam en met name voor uw benen en aderen. Het is belangrijk dat u uw lichaam voldoende ballaststoffen biedt en weinig suiker en vet. Bovendien zou u in het ideale geval geen alcohol of nicotine moeten gebruiken.
En nu bent u aan zet! Nu downloaden: 10 tips om uw aderen gezond te houden!
10 oefeningen voor elke dag: zo eenvoudig houdt u uw benen en aderen fit
Alle oefeningen voor de aderen in één oogopslag – overzichtelijk voor u samengesteld, tegen vermoeide benen.
Korte oefeningen voor de aderen stabiliseren de vaatwanden en bevorderen de doorbloeding. Bent u op zoek naar oefeningen voor thuis, op kantoor of voor onderweg?
Met de Juzo oefeningen voor de aderen activeert u heel eenvoudig uw spierpomp (veneuze return). Zo ondersteunt u uw gezondheid.
In de video's ziet u oefeningen die u dagelijks heel eenvoudig kunt uitvoeren. Herhaal elke oefening 10 keer.
Stretch benen
Pak een stoel en ga zitten. Pak met uw armen de achterkant van de rugleuning vast en strek uw benen naar voren. Trek uw benen nu op tot aan uw bovenlichaam en strek ze weer naar voren.
Voetschakelaars
Ga op een stoel zitten. Wip met uw voeten omhoog en omlaag. Let er hierbij op dat u de enkel nadrukkelijk buigt en strekt en een gelijkmatige afrolbeweging maakt.
Voeten uitrollen
Ga op uw tenen staan. Rol de voet langzaam af totdat de hiel de vloer weer raakt en ga vervolgens weer op uw tenen staan. Til één been op en zwaai het in de vorm van een acht. Verwissel dan van been.
Been swing
Til één been op en zwaai het in een vorm van een acht. Verwissel dan van been.
Mars
Stap op de plaats en laat uw armen losjes meezwaaien. Probeer uw knieën zo krachtig mogelijk op te trekken tot ongeveer heuphoogte.
Squats
Ga rechtop staan en strek uw armen naar voren. Maak nu langzaam diepe kniebuigingen. Let erop dat uw knieën achter uw tenen blijven.
Wielersport
Ga op uw rug liggen en strek uw benen omhoog. Draai nu kleine rondjes alsof u op de fiets zit. Herhaal deze oefening ook in omgekeerde richting.
Been brengt
Ga op uw rug liggen. Til uw benen beurtelings op en laat ze weer zakken. Let erop dat u uw benen de hele tijd gestrekt houdt.
Rondjes draaien
Ga op uw rug liggen. Til uw beide gestrekte benen iets op en draai met uw voeten rondjes in tegengestelde richting.
Kruis benen
Ga op uw rug liggen en strek uw benen zo recht mogelijk omhoog. Let erop dat u uw zitvlak iets boven de vloer houdt. Maak nu een schaarbeweging met uw benen.
Of wilt u liever de oefeningen voor thuis?
Hier kunt u eenvoudig alle 10 oefeningen voor de aderen in pdf-format downloaden en op uw laptop of smartphone opslaan – voor een gezonde start van de dag. Herhaal elke oefening 10 keer.