Zakrzepica może mieć niebezpieczne konsekwencje. Jednym z rzadkich, ale zagrażających życiu powikłań zakrzepicy jest bowiem zatorowość płucna. Właśnie dlatego tak ważne jest jak najszybsze rozpoznanie zakrzepicy i natychmiastowe skorzystanie z pomocy lekarskiej. Tutaj dowiesz się wszystkiego, co musisz wiedzieć o zakrzepicy: od objawów i przyczyn po metody leczenia i środki zapobiegawcze.
W przypadku zakrzepicy skrzep krwi, nazywany również skrzepliną, powoduje zwężenie lub całkowite zamknięcie światła naczynia krwionośnego. Zakrzepy mogą dotyczyć wszystkich naczyń krwionośnych, a także serca i występują zarówno w tętnicach, jak i żyłach. Najczęściej jednak zakrzepica dotyczy żył w nogach. Dwie najczęstsze formy zakrzepicy to zakrzepica żył powierzchownych i zakrzepica żył głębokich.
Zakrzepica żył powierzchownych
Mniej niebezpieczna jest zakrzepica żył powierzchownych, znana również jako zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych. Jej przyczyną są często żylaki, infekcje lub urazy. W przypadku zakrzepicy żył powierzchownych skrzep krwi tworzy się blisko powierzchni skóry, w jednej z żył powierzchownych. Powoduje tam miejscowy stan zapalny. Zakrzepica żył powierzchownych może jednak również prowadzić do powikłań, takich jak zakrzepica żył głębokich, a nawet zatorowość płucna.
Zakrzepica żył głębokich i zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych
Zakrzepica żył głębokich, znana również jako tromboza, to skrzep krwi w głębokich żyłach głównych nóg, miednicy lub – rzadziej – ramion. Skrzepy powstają zwykle z powodu spowolnionego przepływu krwi i zwiększonej skłonność krwi do krzepnięcia.
Ogólne objawy zakrzepicy to bóle, zmiany skórne i wzrost ciepłoty. Okazuje się jednak, że zakrzepica żył powierzchownych i zakrzepica żył głębokich mają różne objawy:
Objawy zakrzepicy żył powierzchownych
Objawy zakrzepicy żył głębokich
Zakrzepicę trzeba bezwzględnie leczyć, aby zapobiec długotrwałym i zagrażającym życiu konsekwencjom. W ponad 90% przypadków zatorowości płucnej przyczyną zatoru jest skrzeplina (skrzep krwi). Oprócz zatorowości płucnej możliwymi powikłaniami mogą być zakażenie krwi i zespół pozakrzepowy, w przypadku którego trwałe uszkodzenie zastawek żylnych prowadzi do przewlekłej niewydolności żylnej (PNŻ).
W przypadku zatorowości płucnej tętnica płucna jest całkowicie lub częściowo zablokowana przez przemieszczające się ciało stałe – w większości przypadków skrzep krwi. Utrudnia to dopływ tlenu do płuc, co może prowadzić do sytuacji powodujących zagrożenie życia. Inne komplikacje to zawał płuc, zapalenie opłucnej, arytmia serca lub ostra niewydolność serca na skutek zwiększonego obciążenia prawej komory serca. W przypadku podejrzenia zatorowości płucnej trzeba natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe.
Jeśli zatorowość płucna jest spowodowana skrzepem krwi, określa się ją również mianem choroby zakrzepowo-zatorowej. Znacznie rzadziej występują zatory septyczne, zatory tłuszczowe, zatory powietrzne czy zatory nowotworowe.
Na zatorowość płucną mogą wskazywać następujące objawy ostrzegawcze:
Trzy główne przyczyny zakrzepicy to zbyt niska prędkość przepływu krwi, uszkodzenia i zmiany w obrębie ścian naczyń krwionośnych oraz zbyt duża skłonność krwi do krzepnięcia. Sprzyjają im różne czynniki ryzyka:
Dziedziczne skłonności do zakrzepicy
Ryzyko zakrzepicy wzrasta z wiekiem
Palenie papierosów
Po operacji lub urazie
Brak aktywności fizycznej
(np. loty długodystansowe lub przykucie do łóżka)
Otyłość, żylaki lub choroba nowotworowa
Niedobór płynów
Zmiany hormonalne
(np. przyjmowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych lub ciąża)
Dziedziczne skłonności do zakrzepicy
Ryzyko zakrzepicy wzrasta z wiekiem
Palenie papierosów
Po operacji lub urazie
Brak aktywności fizycznej
(np. loty długodystansowe lub przykucie do łóżka)
Otyłość, żylaki lub choroba nowotworowa
Niedobór płynów
Zmiany hormonalne (np. przyjmowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych lub ciąża)
Skłonności do zakrzepicy nie da się z reguły pozbyć. Można jednak pozytywnie wpływać na niezakłócony przepływ krwi, elastyczność ścian żył i zawartość osocza.
W przypadku ostrej postaci zakrzepicy pacjenci natychmiast otrzymują lek przeciwzakrzepowy w postaci zastrzyku lub kroplówki. Jeśli nie ma konieczności natychmiastowego usunięcia skrzepu krwi, leczenie zakrzepicy kontynuuje się w warunkach ambulatoryjnych. Przez kolejne 3-6 miesięcy pacjent przyjmuje tabletki przeciwzakrzepowe w celu stopniowego rozpuszczenia powstałego skrzepu. W związku z przyjmowaniem leków przeciwzakrzepowych u pacjentów wzrasta ryzyko krwawienia.
Leczenie farmakologiczne wspomaga rozpuszczenie skrzepu, z kolei terapia uciskowa i – w razie potrzeby – terapia ruchem przyczyniają się do usunięcia zatoru żylnego.
Terapia uciskowa to ważny element leczenia zakrzepicy. Może doprowadzić do szybkiego złagodzenia objawów, ponieważ pomaga zlikwidować zastój krwi w żyłach, a tym samym łagodzi obrzęki, uczucie ciężkości i bóle nóg. Poprzez wywieranie ucisku z zewnątrz wyroby uciskowe wspomagają przepływ krwi w kierunku serca.
Powoduje to również obniżenie ciśnienia krwi w układzie żylnym. Ucisk zwiększa też prędkość przepływu krwi, może więc ograniczyć ryzyko tworzenia się kolejnych skrzepów.
