Zespół cieśni nadgarstka (CTS)
Zespół cieśni nadgarstka (CTS) to jedno z najczęstszych schorzeń ręki. Powstaje w kanale nadgarstka, czyli w miejscu przejścia nerwów i ścięgien na wysokości nadgarstka. Zespół cieśni nadgarstka występuje najczęściej pomiędzy 40 a 70 rokiem życia, niemal dwa razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Czym jest zespół cieśni nadgarstka?
Zespół cieśni nadgarstka to tak zwana ciasnota nerwu. Zespoły cieśni określa się również mianem zespołu ucisku nerwów, ponieważ nerwy są uwięzione i ściśnięte w strukturze anatomicznej.
W przypadku zespołu cieśni nadgarstka sytuacja dotyczy nerwu pośrodkowego (nervus medianus), który przebiega przez wąski i nieelastyczny kanał nadgarstka. Pod względem budowy anatomicznej kanał nadgarstka z trzech stron ograniczają struktury kostne, a od strony dłoniowej nadgarstka napięte, nieelastyczne więzadło (retinaculum flexorum). Dostępna przestrzeń jest więc bardzo ograniczona.
Prawa ręka, widok od strony dłoniowej
Częste objawy zespołu cieśni nadgarstka
- Mrowienie i kłucie w palcach i po wewnętrznej stronie dłoni (głównie w nocy)
- Uczucie drętwienia i braku czucia w dłoniach (głównie w nocy)
- Ograniczenie zmysłu dotyku i zdolności koordynacyjnych
- Nocne lub poranne bóle w nadgarstku i przedramieniu
- Ból przy poruszaniu dłonią
- Ograniczenie ruchomości kciuka
- Utrata siły w dłoni i nadgarstku
- Zanik mięśni kłębu kciuka
W wielu przypadkach choroba dotyczy w równym stopniu obu dłoni.
Objawy i przebieg zespołu cieśni nadgarstka
Pierwsze objawy zespołu cieśni nadgarstka występują zwykle w nocy lub w godzinach porannych, a także po obciążeniu zgiętych nadgarstków. Może to być uczucie drętwienia kciuka, palca wskazującego, środkowego i ewentualnie serdecznego po wewnętrznej stronie dłoni (strona dłoniowa), a także subiektywne odczuwanie zimna dłoni.
W miarę postępu choroby uczucie drętwienia może prowadzić do cierpnięcia dłoni. Często towarzyszy mu mrowienie lub uczucie kłujących igiełek po wewnętrznej stronie palców i dłoni. Ból się nasila, pojawia się spontanicznie lub stale towarzyszy w ciągu dnia i może promieniować do ramienia lub barku. Inne objawy to pogorszenie zmysłu dotyku, utrata zdolności z zakresu małej motoryki oraz siły w ręce.
W zaawansowanym stadium choroby rano pojawia się dodatkowo sztywność i obrzęk palców. Może również dojść do zaniku mięśni w obrębie kciuka oraz ograniczenia funkcjonalności i bezwładu.
Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka
Wszystkie przyczyny zespołu cieśni nadgarstka można sprowadzić do braku miejsca w naturalnie wąskim kanale nadgarstka. Takie zwężenie może być wrodzone lub powstać w wyniku działania innych czynników, takich jak nieprawidłowe lub nadmierne obciążenie, obrzęki, guzy, złamania i inne urazy, choroby współistniejące, takie jak reumatyzm czy artroza, a także przyrost masy ciała.
Kolejną przyczyną mogąbyć zmiany hormonalne, takie jak te występujące w czasie ciąży lub menopauzy. Na przykład w ostatnim trymestrze ciąży dochodzi do zatrzymania płynów, co powoduje wzrost ciśnienia również w kanale nadgarstka.
Terapia i leczenie zespołu cieśni nadgarstka
We wczesnym stadium i przy łagodnych objawach zespół cieśni nadgarstka można leczyć zachowawczo. Celem takiego leczenia jest odciążenie nerwu pośrodkowego i zapobieganie trwałemu uszkodzeniu nerwu. Jeśli jednak choroba znajduje się w stadium zaawansowanym, konieczna może być operacja.
Leczenie zachowawcze zespołu cieśni nadgarstka (CTS)
W przypadku wczesnego wykrycia objawów, gdy ból nie jest jeszcze przewlekły, zespół cieśni nadgarstka można zwykle leczyć poprzez nocne unieruchomienie nadgarstka. Do unieruchomienia nadgarstka można wykorzystać stabilizator miękki, taki jak JuzoFlex Manu Xtra, a także ortezę nadgarstka, taką jak JuzoPro Manu Xtec Palmar, JuzoPro Palmar Xtec Digitus czy JuzoPro Palmar Xtec Rhizo.
Stabilizator miękki nadgarstka ze specjalną strefą rozciągliwą
Orteza nadgarstka do stabilizacji w zakresie dwóch kierunków ruchu
Orteza nadgarstka z unieruchomieniem palców
Orteza nadgarstka z unieruchomieniem kciuka
Dodatkowo stosuje się również leki przeciwzapalne, terapię zimnem i ciepłem oraz leczenie ultradźwiękami.
Inne ważne elementy leczenia zachowawczego to fizjoterapia i terapia ruchem z wykorzystaniem indywidualnie dobranych ćwiczeń.
Ćwiczenia wspomagające i profilaktyczne
W przypadku zespołu cieśni nadgarstka pierwszym działaniem jest odciążenie struktur, jednak podtrzymanie metabolizmu i procesów gojenia oraz uniknięcie zaniku mięśni wymaga również pewnej ilości ruchu.
W takim przypadku doskonale sprawdzi się kombinacja różnych ćwiczeń rozluźniających mięśnie
Mobilizacja, rozciąganie i wzmacnianie. Fizjoterapeuta może pomóc w doborze odpowiednich ćwiczeń i zapewnić wsparcie w utrzymaniu równowagi na linii odciążenie-trening.
W przypadku skłonności do problemów z kanałem nadgarstka warto unikać długotrwałego obciążania oraz rozluźniać dłonie i nadgarstki poprzez ich regularne zginanie i prostowanie. Podczas pracy należy dążyć utrzymywania rozluźnionej pozycji podstawowej, w przypadku której nadgarstki nie są mocno zgięte ani nadmiernie wyprostowane. Dobrą pomoc stanowią w tym przypadku podpórki pod nadgarstki oraz ergonomiczne klawiatury i myszy komputerowe.
Operacja zespołu cieśni nadgarstka
W ciężkich przypadkach zespołu cieśni nadgarstka podczas zabiegu chirurgicznego rozcina się napiętą strukturę więzadłową troczka zginaczy (retinaculum flexorum), która ogranicza kanał nadgarstka od strony dłoniowej. Powoduje to odbarczenie i zapobiega dalszemu uszkodzeniu nerwu pośrodkowego. Zabieg może zostać wykonany zarówno metodą tradycyjną, jak i endoskopową lub w sposób małoinwazyjny.
W ramach leczenia pooperacyjnego nadgarstek unieruchamia się zwykle przy pomocy ortezy, takiej jak JuzoPro Manu Xtec Palmar, JuzoPro Palmar Xtec Digitus lub JuzoPro Palmar Xtec Rhizo.
Aby wspomóc prawidłowe gojenie blizn i uniknąć ograniczeń funkcjonalności spowodowanych wypukłą lub stwardniałą blizną, po zagojeniu się rany zaleca się stosowanie rękawic uciskowych Juzo ScarPrime Seamless do bezpośredniego zaopatrzenia i stabilizacji po operacji oraz rękawic uciskowych Juzo ScarComfort do długotrwałej terapii.
Dodatkowo stosuje się silikon medyczny, dzięki któremu blizna nie wysycha i pozostaje elastyczna. Doskonale sprawdza się w tym przypadku Juzo Silon®-TEX, warstwa silikonu medycznego wszywana bezpośrednio do wyrobów uciskowych Juzo ScarComfort. Alternatywnie stosuje się samoprzylepny plaster silikonowy Juzo ScarPad. Można go przyciąć odpowiednio do indywidualnych potrzeb i umieścić pomiędzy blizną a rękawicą uciskową.
